GPS  50°33'44.989"N, 15°10'1.499"E

Adres: Hrad Valdštejn, 511 22 Turnov

Telefon: 481 312 304, 739 014 104

E-mail:hrad.valdstejn@cbox.cz

strona internet http://www.hrad-valdstejn.cz/

Pozostałości zamku Waldsztejn znajdziemy na zachodnim skraju hruboskalskiego skalnego miasta. Zamek powstał w drugiej połowie XIII wieku, większość budowli była zbudowana z drzewa, także już w roku 1582 pozostały z zamkowego kompleksu jedynie ruiny. Na zamku swoje dzieła często komponował kompozytor Josef Bohuslav Foerster, co potwierdza pamiątkowa płyta na drugim dziedzińcu. Z okolicami łączy zamek wspaniały most kamienny zdobiony barokowymi posągami świętych.

tekst ze strony : http://www.infolbc.cz/pl/okoli/hztp.html#valdstejn

aktualne godziny: http://www.hrad-valdstejn.cz/cs/oteviraci-doba.html

WSTĘP

Normalny- 50 Kč

Ulgowy - 25 Kč  ( Dziec (6-15lat), studenci (do 26 lat)

: http://www.hrad-valdstejn.cz/cs/vstupne.html

Parking

Inne strony internetowe

 http://www.jicin.org/dr-pl/zamki/czeski-raj/zamek-valdstejn.html

http://www.hrady.cz/index.php?OID=314

http://www.cesky-raj.info/dr-pl/zamki/czeski-raj/zamek-valdstejn.html

Poniżej opis oraz plan zamku z przewodnika dostępnego na zamku

Zamek Valdštejn - krótka historía zamku

Zamek Valdštejn jest tradycyjnie uznawany za najstarszy zamek Czeskiego Raju. Założony został w drugiej połowie XIII wieku przez ród Markvarticów, którzy byli przodkami Waldsteinów.

Waldsteinowie posiadali zamek prawdopodobnie do  1380 r. Kolejnymi właścicielami,  władającymi  do okresu wojen husyckich,  byli  panowie z Vartemberku.

Zajęcie zamku przez husytów i raubritterów ( rycerzy - rabusiów) oraz częste zmiany właścicieli w XV wieku to przyczyny tego, ze zamek - prawdopodobnie w tym okresie - rozdzielił się na dwie budowle. W sytuacjach awaryjnych mógł być w owym czasie wykorzystywany jedynie w swej tylnej części, co spowodowało konieczność wybudowania drugiego wejścia. Przez przyłączenie do Hrubej Skály w XVI wieku nastąpił definitywny zanik średniowiecznej siedziby.

Albrecht z Waldsteinu, generał z okresu Wojny Trzydziestoletniej, co prawda się tu nie urodził, ale później zamek Valdštejn wraz z całą okolicą stał się częścią jego ogromnego majątku.

Kolejni przedstawiciele rodu Waldsteinów w latach 1722-1728 wybudowali w przedniej części barokowe miejsce odpustowe (pielgrzymkowe).

Ostami właściciele - Lexowie z Aehrenthal - w latach 1824-1843 udostępnili zamek turystom.

Zabudowania w przedniej części mają charakter klasycystyczny, a przebudowy w tylnej części zamku należą do wczesnych przejawów romantyzmu. W tej postaci teren zamkowy zachował się do dziś.

Obecny właściciel - miasto Turnov - sumiennie opiekuje się swoim zabytkiem.

Zwiedzanie zamku

Do zamku wchodzimy po wysokim barokowym moście zdobionym rzeźbami czeskich świętych. Dziś na moście znajdują się kamienne kopie z warsztatu artysty rzeźbiarza Jerzego Nováka.

Klasycystyczną bramą przechodzimy na pierwszy dziedziniec. Naszą uwagę przyciąga mała kapliczka św. Jana Chrzciciela z obrazem Franciszka Maška z 1837 r., na którym podobno przedstawiony jest czeski poeta okresu romantyzmu, Karel Hynek Mácha.

Przechodzimy przez drugi most i wchodzimy do bramy klasycystycznego budynku. Na piętrze zwiedzamy salę galową oraz salonik z galerią portretów ostatnich właścicieli zamku, rodu Lexów z Aehrenthal.

Sala okolicznościowa oraz salonik

Portret starszego mężczyzny nad drzwiami do saloniku przedstawia Jana Antonina Lexę, pierwszego szlachcica w rodzie. Posiadłość Hrubá Skála kupił w wieku osiemdziesięciu ośmiu lat, a zmarł w roku 1824 w wieku lat dziewięćdziesięciu jeden.

Wizerunek jego syna, Alojzego Lexy z Aehrenthala, który udostępnił region Czeskiego Raju i nasz zamek dla turystów nie zachował się.

Wielkie, owalne portrety pomiędzy oknami należą do małżonków Jana Baptysty z Aehrenthala i Marii Felicitas.

Tu ją, w wieku dziewczęcym kształcił przez cztery lata w grze na fortepianie kompozytor Bedřich Smetana, a później ją i jej dzieci w Hrubej Skále uczył malarstwa czołowy czeski artysta Josef Mánes.

W czołowej części sali na uwagę zasługuje realistyczny obraz barona Felixa -chłopca ze strzelbą - syna Jana Baptysty i Marii Felicitas. Centralny obraz jest portretem ich drugiego syna ― Alojzego Leopolda hrabiego Lexy z Aehrenthala, dyplomaty i jednego z ostatnich ministrów spraw zagranicznych monarchii austriackiej (1906-1912).

Owalny pastel obok drzwi do saloniku jest najmłodszy z całej galerii i znajduje się  na nim podobizna hrabianki Pauline - małżonki Alojzego Leopolda.

Obrazy są przeważnie dziełami znakomitych, wiedeńskich nadwornych malarzy XIX wieku: E.Engertha, V.Stauffera i Schrotsberga.

W gablotach znajdziemy drobne przedmioty będących własnością rodziny. Na przykład w lewej gablocie jest to mała akwarela i otwarty szkicownik Marii Felicitas, a w złotych rameczkach na dole znajdują się obrazki wykonane z włosów dziecięcych dedykowanych „PRÉCIEUX SOUVENIR POUR UNE TENDRE MÉRE 25. DEC. 1840".

W przyległym saloniku z pewnością wzbudzą Wasze zainteresowanie stare ilustracje zamku Trosky, który był również własnością rodziny.

Harmonijne urządzenie Sali Okolicznościowej, łącznie z rekonstrukcją pierwotnego wymalowania jest dziełem renowacji z lat 2002-2004 (Atelier Girsa AT Praha - prace budowlane, PhDr.. Naďa Kubů - wystrój wnętrz).

Na drugim dziedzińcu, w narożniku pod werandą, zajrzeć można do niedawno odkrytego zamkowego lochu głodowego.

Przed nami wznosi się fasada kaplicy zamkowej św. Jana Nepomucena, która wcześniej była miejscem sławnych odpustów.

Kaplica św. Jana Nepomucena

Wybudowana w latach 1722-1728 z fundacji hrabiego Franciszka Józefa z Waldsteinu i przekazana turnowskim franciszkanom. Architekt nie jest znany. Mógł być nim Franciszek Maksymilian Kaňka, który w owym czasie pracował dla Waldsteinów i Czerninów.

W czasie uroczystego wyświęcenia, 20 maja 1728 r., zapadło się przeciążone ludźmi oratorium, na którym znajdowała się m.in. hrabina Maria Małgorzata z Waldsteinu.

Dawny kształt barokowej świątyni zobaczyć można na stworzonym na podstawie starych ilustracji modelu znajdującym się w zakrystii. Z okresu budowy kaplicy pochodzi napis pochwalny w jej wnętrzu w języku czeskim, niemieckim i po łacinie, poświęcony pamięci Franciszka Józefa z Waldsteinu.

W 1835 roku Alois Lexa z Aehrenthal rozpoczął renowację, która była konieczna za względu na zły stan statyki zamku. Zamurowane zostały owalne okna w sklepieniu, zniesiono szczyt fasady. W miejscu zburzonego oratorium powstała większa przestrzeń ołtarzowa oddzielona od nawy klasycystycznymi kolumnami z łukiem.

W czasie renowacji w 1893 r. osadzone zostały kolorowe okna, a kaplicę wymalowano. Z inicjatywy znanego czeskiego malarza Mikoláša Aleša turnowski malarz Jan Prousek umieścił na fasadzie kaplicy napis „Vše do času, pán Bůh navěky" - „Wszystko do czasu, Pan Bóg na wieki".

Wewnętrzne wyposażenie kaplicy św. Jana Nepomucena

Ołtarz, z odnowioną barokową polichromią w części środkowej, wieńczy rzeźba św. Jana Nepomucena, wspaniałe dzieło rodu Jelínków z Kosmonosów.

Umieszczony po lewej stronie nawy obraz św. Jana Nepomucena autorstwa Jana Jerzego Hertla w bogato rzeźbionej barokowej ramie był prawdopodobnie głównym obrazem ołtarzowym przed klasycystyczną przebudową.

Wyposażenie uzupełnia prosta klasycystyczna ambona na prawo od ołtarza.

Niedawno w kaplicy umieszczone zostały jednomanuałowe organy zakupione w 1988 roku z kościoła na Solcu. Znajdują się one za ołtarzem w oratorium. W latach 1995-1997 we wnętrzu kaplicy były stopniowo umieszczane oryginały ozdobnych rzeźb z zamkowych mostów autorstwa Józefa Jerzego Jelínka z Kosmonosów.

Rzeźby przedstawiają czeskich patronów oraz osobistych patronów hrabiego i hrabiny.

Święty Wojciech z wiosłem.

Święty Prokop zadeptuje i wygania pogańskiego smoka.

Święty Jan Nepomucen na wysokim cokole - patron miejsca pielgrzymkowego na Valdštejnie

Błogosławiony Iwan Pustelnik z łanią, która dawała mu mleko.

Święty Wacław trzyma proporzec i tarczę z płomienistym orłem, starym symbolem ziem czeskich.

Święty Wit z atrybutem koguta i z gałązką palmową męczennika.

Święta Ludmiła z gałązką palmową ma wokół szyi szal, którym została uduszona.

Patronem hrabiego Franciszka Józefa z Waldsteinu jest św. Józef. Patronką hrabiny Marii Małgorzaty z Waldsteinu jest św, Małgorzata. Hrabina czciła również św. Walburgę, której lek pomagał jej w chorobie. Święta Walburga trzyma w ręku krzyż, a na księdze naczynie z lekiem.

Szczere podziękowania należą się rzeźbiarzowi panu Jerzemu Novákowi - za to, że rzeźby znalazły stałe miejsce wewnątrz kaplicy oraz że stały się jej ozdobą.

Mała ekspozycja w zakrystii przypomina postać valdštejnskiego pustelnika, Václava Karela Holana Rovenskiego.

Następna część zamku pochodzi z okresu romantyzmu. Od 1837 r. oba zamki łączą schody z tarasem stanowiącym dach budowli. Na parterze pod tarasem znajduje się stajnia. Na piętrze, na które dostaniemy się, schodząc po schodach, w małej wieżyczce znajdował się pokój bilardowy (sala bilardowa). Do remontu sali wykorzystano metodę konserwacji. Sala została zabezpieczona pod względem budowlanym, ale pozostawiona bez powierzchniowych zmian, ze wszystkimi śladami starości.

Znajdujący się dalej wąwóz na trzeciej skale zamku oraz schody do podziemia (piwnic) również stanowią dziedzictwo okresu romantyzmu.

Z boku, mniej więcej o metr wyżej, odkryjemy pozostałości pochodzących ze średniowiecza stopni. Schody te w dolnej części skręcały w prawo, gdzie za nowszym murem na zewnątrz znajduje się wyjście wykute w skale, zabezpieczane przez most zwodzony.

Te właśnie stare schody, przedzielone jeszcze przez drewnianą bramkę, stanowiły główną część systemu obronnego oddzielonego tylnego zamku, który określany jest jako typowy przykład tzw. zamku skalnego.

W kącie następnego pomieszczenia - piwnicznego - znajduje się dziś zamurowana pozycja kolejnego obrońcy. Za nim odrąbany został skały, żeby obrońca mógł się zamachnąć bronią.

Leżąca naprzeciwko piwnica służyła do przechowywania żywności, a jej głębsza część z prawej strony stanowiła zamkową lodówkę.

Przestrzeń na trzeciej skale, dokąd dostaniemy się z podziemi, w okresie średniowiecza była - z wyjątkiem małego dziedzińca przed dzisiejszym wejściem do pałacu - cała zabudowana. Znajdowały się tu murowane zabudowania, częściowo drewniane oraz pomocnicze pomieszczenia gospodarcze wydrążone bezpośrednio w skale.

Stopniowe powstawanie zabudowań.

W trzynastym wieku wybudowano mały pałac na wyższej skale, na wschodnim krańcu występu skalnego, na którym dziś znajduje się punkt widokowy. Warte obejrzenia są jego dwa okienka strzelnicze: jedno przy schodach prowadzących na punkt widokowy, drugie na tej samej wysokości pod poziomem punktu widokowego na wschodniej stronie.

W czternastym wieku powstała większość zabudowań, dziś już niestety prawie kompletnie zburzonych. Nienaruszony został jedynie godny uwagi narożnik stojący samotnie na północnej stronic Narożne ciosy mają dołki (gniazda) po uchwytach urządzenia podnoszącego; zachowały się również pozostałości portalu okiennego z rowkowym profilem oraz tynk z XIV wieku z wyrytym boniowaniem.

W piętnastym wieku prawdopodobnie pałac zamkowy został podwyższony o piętro, z którego do dziś pozostały ruiny z oknem nad dachami dzisiejszego pałacu romantycznego. Wtedy właśnie kończą się działania budowlane.

Te części zamku stanowią scenerię, na tle której Alois Lexa z Aehrenthal kazał w latach 1841-1843 wybudować punkt widokowy z przylegającym dziedzińcem oraz obecny romantyczny parterowy pałac zamku Valdštejn. Do budowy w ciekawy sposób wykorzystano pozostałości średniowiecznych murów, ale również nowe części specjalnie nie zostały ukończone, tak że przypominają ruiny.

Wnętrze wyposażone zostało o wiele później, bo dopiero w 1893 r. Stało się to zasługą przyjaciół zamku, tzw. Towarzystwa Valdštejnskiego (Valdštejnska společnost) z malarzem Janem Prouskiem. Niestety wysiłek ich został zniweczony przez wandali.

Obecne wyposażenie wnętrza jest inne od oryginalnego, pochodzi z darów oraz zakupów ostatnich lat i stopniowo jest uzupełniane.

Wnętrze pałacu.

W korytarzu z prawej strony znajduje się wyposażenie dawnej kuchni, na ścianach leżącej naprzeciw sali rycerskiej obejrzeć można herby właścicieli zamku oraz portret Albrechta z Waldsteina.

Z pierwotnego wyposażenia tego pomieszczenia zachował się żyrandol oraz żeliwny piec.

Znajdujący  się  obok  gabinet  Waldsteina  przypomina   ciekawą  postać europejskiej historii XVII wieku - generała Albrechta Waldsteina. Trzecie pomieszczenie, w którym znajdują się romantyczne malowidła ścienne, ozdabiają kopie zbroi. Dalej obejrzeć można salonik myśliwski. Następnie zdobionym trofeami myśliwskimi korytarzykiem wychodzimy na zewnątrz.

Modele w pałace zamkowym.

Na pierwszym modelu widzimy zamek Trosky w całej okazałości. Drugi przedstawia tylną część średniowiecznego zamku Valdštejn. Możemy się tu zapoznać z zasadami restauracji tego tzw. zamku skalnego.

Położoną wysoko bramkę łączyły z podzamczem drewniane schody, które w razie potrzeby można było zrzucić. Bramkę zabezpieczał zwodzony mostek oraz drewniany niewielki wykusz, skośny mostek. Wewnętrzne schody przegrodzone dodatkowo przez bramkę stanowiły kolejny element prac restauracyjnych.

Jednoczęściowy zamek nie miał przedzamcza. Zamiast tego były proste budowle pod zamkiem, po których zostały dwie piwnice wykute w bloku skalnym.