Zamek Chojnik pod...

Chojnikiem

Każdy chyba zna górujący od południa nad Sobieszowem zamek Chojnik. Wznoszące się na szczycie skalistego wzniesienia, tuż nad blisko 150-metrowym granitowym urwiskiem, ruiny warowni stanowią jeden z najbardziej charakterystycznych i najpopularniejszych zabytków w Karkonoszach. W Sobieszowie znajduje się także drugi, bliźniaczy Chojnik, ale o znacznie zmniejszonych rozmiarach. Ten zamek – mimo że o wiele łatwiej dostępny niż jego pierwowzór – jest niemal zupełnie nieznany, i to nawet mieszkańcom Jeleniej Góry.

Wykonaną z betonu miniaturkę ruin Chojnika, stojącą na również zmniejszonym skalistym wzgórzu, odnaleźć można w górnej części Sobieszowa, tuż przy drodze do Jagniątkowa, około 800 m powyżej skrzyżowania, na którym szosa ta odchodzi od drogi nr 366 do Podgórzyna. Zamek znajduje się po lewej stronie ulicy, na wysokości około 390 m n.p.m. W miejscu tym wznosząca się dość stromo szosa nagle zmniejsza swoje nachylenie, aby przez następne mniej więcej 200 m biec prawie płasko. Wzgórze z zamkiem stoi na niezbyt obszernym sztucznym spłaszczeniu, opadającym na wschód stromym stokiem do rzeki Wrzosówki. Od tej strony ogranicza je stara, zardzewiała, metalowa barierka. Po przeciwnej stronie drogi znajduje się charakterystyczna, około 5-metrowej wysokości pionowa skarpa, licowana granitowymi ciosami.

Wzgórze, na którym usytuowany został zamek, składa się z kilkunastu granitowych głazów, spojonych zaprawą cementową. Jego wysokość wynosi około 1 m, natomiast średnica u podstawy mniej więcej 1,5 m. Stojący na jego wierzchołku zamek i otaczające go mury obronne wykonane zostały z betonu, wzmocnionego prętami zbrojeniowymi. Cały obiekt powstał najprawdopodobniej przed wojną. Zarówno zamek, jak i wzgórze, zostały wykonane solidnie, o czym świadczyć może fakt, że do dzisiaj się nie rozsypały, tak jak wiele innych podobnych obiektów w Karkonoszach, i wciąż znajduje się w dość dobrym stanie.

Sam zamek stanowi dość wierną, zminiaturyzowaną replikę ruin Chojnika w jego najstarszych murach, wzniesionych podczas dwóch pierwszych faz budowy warowni, tj. w XIV i pierwszej połowie XV w. Skala obiektu w stosunku do oryginału waha się od ok. 1:80 w kierunku podłużnym do ok. 1:45 w kierunku poprzecznym. Najstarsza część z XIV w. obejmuje zamek górny z czworobocznym pomieszczeniem pałacowym, wewnętrznym dziedzińcem i wieżą w narożniku murów. Długość tej części miniaturki wynosi około 45 cm, szerokość – 25 cm, zaś wysokość do 30 cm. Średnica wieży zamkowej nie przekracza 15 cm. Niestety, najwyższa część wieży została utrącona i obecnie jej wierzchołek nie wyrasta ponad wysokość zamku. Mury zamkowe wieńczą blanki, które także w większości zostały odłamane.

Tę najstarszą i najwyższą część warowni otacza mur obwodowy o zarysie nieregularnego owalu, który w oryginalnym Chojniku powstał w pierwszej połowie XV w. Tutaj jego wysokość nie przekracza 20 cm. Średnica murów w kierunku podłużnym wynosi okolo 60 cm, w kierunku poprzecznym jest mniejsza o jakieś 10 cm. Południowa część obwarowań została odłamana, również nie zachowała się większość blanków wieńczących mur obronny.

Nie wiadomo kiedy, przez kogo i z jakiej okazji postawiono miniaturkę Chojnika w górnej części Sobieszowa, w miejscu, z którego do dzisiaj doskonale widoczny jest oryginalny zamek wraz z całym skalistym wzgórzem. Wszelkie źródła pisane milczą na temat tego unikalnego obiektu, również nie został on zaznaczony na żadnej mapie turystycznej. Kto wie, czy właśnie nie dzięki znikomej popularności zamek do tej pory nie trafił do ogródka jakiegoś „konesera”, albo też nie stał się ofiarą miejscowych wandali. Warto więc może otoczyć go opieką, zanim podzieli los wielu innych podobnych obiektów, jakie niegdyś licznie występowały w Karkonoszach i Kotlinie Jeleniogórskiej.

Tekst i zdjęcia Michał Woźniak