KARCZMA SĄDOWA – KARPACZ (BACHUS)

Odkrycie nad Jedlicą dość bogatych złóż rud żelaza oraz prowadzone na coraz większą skalę roboty górnicze przyczyniły się do powstania dużych, jak na ówczesne warunki, ośrodków metalurgicznych w Kowarach i Ściegnach. Rozwijające się tam hutnictwo żelaza i jego przetwarzanie wymagało olbrzymich ilości drewna i węgla drzewnego-podstawowego wówczas surowca energetycznego. W tym celu wycinano coraz to większe obszary lasu. Na powstałych wyrębach, które z czasem przekształciły się w łąki i pastwiska, zaczęto hodować bydło. W 25 tomie „Schleschischen Provizialblätter” z roku 1797 znajdujemy informację o powstaniu osadnictwa na obszarze obecnego miasta Karpacza. Jest tam mowa o przybyciu na te tereny drwali i węglarzy, przygotowujących węgiel drzewny na potrzeby kuźni działających w Kowarach. Działało tutaj wtedy osiem węglarni. Z czasem drwale i kurzacy zaczęli się tutaj osiedlać. Zgodnie ze starą tradycją pierwsi kurzacy i drwale mieli się osiedlać na granicy obecnego Brzezia Karkonoskiego i Karpacza, a następnie wzdłuż drogi biegnącej wierzchołkiem garbu leżącego pomiędzy Łomnicą a Łomniczką. Miało to miejsce w połowie XVI wieku. Pierwsze gospodarstwo powstało prawdopodobnie na miejscu obecnego „Bachusa”. W każdym razie, do początku XVII wieku, w osadzie było już 20 zamieszkałych na stałe domów. Później powstały domy w górnej części Karpacza i nad Łomnicą. Tę część miasta nazywano do wojny Nowymi Domami -okolice dzisiejszej ulicy nad Łomnicą.

Właściwa osada na Krzywej Górze powstała na wzniesieniu leżącym pomiędzy Łomniczką i Łomnicą. Ciąg powstałej zabudowy przebiegał krzywą linią w kierunku gór i stąd mogła wziąć swoją nazwę. W XVI i na początku XVII wieku na terenie Wilczej Poręby, Łomnickiego Rozdroża i obecnego centrum miasta obecnego Karpacza, obok już istniejących szałasów drwali i węglarzy, zaczęły powstawać większe skupiska bud pasterskich.

W roku 1599 w Karpaczu było 25 domów. Oprócz wypalania węgla drzewnego pierwsi mieszkańcy osady na Krzywej Górze zajmowali się również uprawą roli i łąk. Praktycznie w połowie XVII wieku kurzacy przestali pracować na terenie osady na Krzywej Górze i od tej pory można ich było spotkać na Wilczej Porębie, w Karpaczu Górnym i Płóczkach.

Na miejscu dzisiejszego "Bachusa" przy ulicy Konstytucji 3 Maja od roku 1602 istniała karczma sądowa, będąca przez cały XVIII wiek własnością rodziny Exnerów. Tutaj odbywały się sądy i rozstrzygano spory pomiędzy mieszkańcami wsi. Wybudowana w XVII wieku na Straconce w Ściegnach kamienna szubienica była symbolem srogiego prawa. Między innymi na niej zostali powieszeni członkowie rodziny Exnerów z Karpacza.

Według spisu podatkowego z 1696 roku w Karpaczu, czyli „Osadzie na Krzywej Górze „ /Krommhubel und Plagniz/ istniało 57 zamieszkałych domów.

XVIII wiek to czas szybkiego rozwoju Karpacza. W 1737 roku mieszkało w nich: 4 kmieci, 17 zagrodników i 8 chałupników. Była też tutaj karczma sądowa, a całość stanowiła własność rodziny Waldsteinów z Miłkowa, a następnie hrabiny Lodron.

Pod koniec XVIII pierwsi turyści wędrujący na Śnieżkę zaczęli odwiedzać karczmę. Jednym z najsłynniejszych gości był wybitny niemiecki pisarz J. W. Goethe, który we wrześniu 1790 zatrzymał się tutaj na posiłek, do którego kupił butelkę wina. Obecnie istniejący budynek karczmy sądowej, dzisiejszy "Bachus", został wybudowany w roku 1836. Na jego frontonie znajdują się ciekawe drewniane płaskorzeźby, przedstawiające wójta oraz mnicha trzymającego kufel przedniego karkonoskiego piwa.

tekst z http://mobile.karpacz.pl/pl/atrakcje/karczma-sadowa-ndash-karpacz-bachus

LIPA SĄDOWA

W starożytnej Grecji lipa symbolizowała niewinność, czystość i nadzieję. Była poświęcona Afrodycie, scytyjscy wróżbiarze potrafili przepowiadać przyszłość z kory lipowej. Rozszczepiali ją na trzy części i nawijali wokół palca, potem odwijali i powtarzając tą czynność wróżyli.

Lipa w czasach przedchrześcijańskich była świętym drzewem dla Słowian i Germanów. Uważano, że chroni ona przed złymi mocami i piorunami. Pod jej konarami odbywano narady wojenne, sądy i obrzędowe tańce.

Lipę sadzono w centralnym miejscu osady, a także na grobie ukochanej osoby, by rojnie brzęczały pszczoły, a ptaki śpiewały swoją pieśń na chwałę zmarłego Pod nią zawierano małżeństwa, sprawowano sądy.

Starych drzew nie można było ścinać pod groźbą śmierci, uchodziły one bowiem za dobre drzewa.

Po wprowadzeniu chrześcijaństwa sadzono je przy świątyniach i na cmentarzach, przy większych okazach tego drzewa umieszczano kapliczki, krzyże i obrazy.

Z lipy wytwarzano wiele sprzętów domowych. Wymoczone łyko służyło do wyrobu koszy, naczyń, cedzideł, mebli, sprzętów potrzebnych do gospodarstwa domowego. Z jej drewna wykonywano ule, ponieważ pszczoły lubiły ten zapach, a także rzeźby. Wiele z nich przetrwało do naszych czasów i są otoczone kultem. Z łyka przede wszystkim pleciono chodaki. Węgiel drzewny otrzymany z lipy wykorzystywano do wyrobu węgla rysunkowego i prochu strzelniczego.

Na przednówku z kory drzewa robiono mąkę i wypiekano chleb zwany „pachaną”. Był to znany w medycynie ludowej skuteczny środek napotny i wykrztuśny, stosowany przy przeziębieniach, grypie, ospie, bólach gardła, katarze. Kwiaty lipy dostarczały nektaru dla pszczół i były od wieków cenionym lekiem ludowym.

Rozwijające się w Kowarach górnictwo i hutnictwo żelaza wymagało olbrzymich ilości drewna i węgla drzewnego-podstawowego wówczas surowca energetycznego. W tym celu na terenie obecnego Karpacza wycinano coraz to większe obszary lasu. Zgodnie ze starą tradycją kurzacy i drwale mieli się osiedlać na Krzywej Górze, na wzniesieniu leżącym pomiędzy Łomniczką i Łomnicą. Miało to miejsce w połowie XVI wieku. Pierwsze gospodarstwo powstało prawdopodobnie na miejscu obecnego „Bachusa”. Od początku XVII wieku w osadzie było już 20 zamieszkałych na stałe domów. W wieku XVI i na początku wieku XVII na terenie obecnego Karpacza, obok już istniejących szałasów drwali i węglarzy, zaczęły powstawać większe skupiska bud pasterskich. W roku 1599 w Karpaczu było 25 domostw. Od 1602 w Karpaczu pod rozłożystą, okazałą lipą stojącą naprzeciwko obecnej restauracji „BACHUS”, odbywały się wójtowskie sądy i od tego czasu drzewo to nazywano „lipą sądową”. Obecnie lipa jest objęta ochroną konserwatorską. Uznana jest za pomnik przyrody, ma około 5 m obwodu i liczy sobie ponad 150 lat.

tekst z http://mobile.karpacz.pl/pl/atrakcje/lipa-sadowa