|
Zamek Grodno (niem. Kynsburg) – zamek położony w południowej
części Gór Wałbrzyskich na szczycie góry Choina (450
m n.p.m.) wznoszącej się nad lewym brzegiem Bystrzycy. Dolina tej
rzeki, zwana kiedyś Śląską Doliną, stanowi naturalną granicę między
Górami Sowimi i położonymi na zachód od nich Górami
Wałbrzyskimi.
Malowniczą lokalizację zamku potęguje położone u podnóża
góry zaporowe Jezioro Lubachowskie.
Nazwa
Według niemieckiego geografa oraz językoznawcy Heinricha Adamy
pierwotna nazwa zamku wywodziła się od polskiego słowa oznaczającego
iglaste drzewo z rodziny sosnowatych - choinę. W swoim dziele o
nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu zalicza
ją do grupy miejscowości, których nazwy wywodzą się od tego
drzewa - "von choina = Fichte" wymieniając również
nazwę zanotowaną w formie Kynsperch i podając jej pierwotne znaczenie
"Fichtenberg" - "Świerkowa góra". Niemcy
zgermanizowali nazwę na Kynsburg w wyniku czego utraciła ona swoje
pierwotne znaczenie.
Historia
Zamek wzniesiony został prawdopodobnie przez Bolka I, księcia
świdnicko-jaworskiego, jednak brak źródeł potwierdzających
ten fakt. Istniejące partie murów zamku gotyckiego powstały
zapewne za księcia Bernarda i następnie panującego jego brata Bolka
II. W 1392 roku po śmierci żony Bolka II, księżnej Agnieszki, zamek
przeszedł w ręce Korony Czeskiej. W XV w. był w posiadaniu rodzin
rycerskich, które podczas wojen husyckich zajmowały się rozbojem.
Kolejnym właścicielem, który w latach 1545-1587 dokonał poważnej
rozbudowy zamku był Maciej von Logau. W czasie wojny trzydziestoletniej
zajęty i częściowo zniszczony przez Szwedów. W drugiej połowie
XVIII w. oblegany w czasie rozruchów chłopskich. Ostatnimi
właścicielami opuszczonego od 1774 roku zamku byli von Zedlitzowie.
W 1789 roku osunęło się częściowo skrzydło południowe zamku górnego,
jednak już w 1824 roku z inicjatywy pastora Buschinga, ówczesnego
właściciela zamku, podjęto prace remontowo-zabezpieczające. Wprowadziły
one zmiany, które nie były zgodne z historycznym kształtem
budowli. Kolejne prace prowadzono w latach 1868-1869 oraz w końcu
XIX w. W roku 1904 odnowiono sgraffita i otwarto schronisko z gospodą.
Dalsze zabiegi konserwatorskie miały miejsce po II wojnie światowej.
Od 2009 roku zamek jest własnością gminy Walim.
Architektura
Zamek wzniesiono z kamienia na szczycie rozległego wzgórza,
początkowo był największym zamkiem Śląska. Otaczał go blankowany
mur obwodowy o nieregularnym kształcie, wsparty w narożnikach skarpami.
W kurtynie południowej powstała niewielka, czworoboczna wieża. Wieża
bramna z broną znajdowała się w narożniku południowo-zachodnim.
Zamek górny zajmował powierzchnię około 950 m². Prawdopodobnie
od zachodu znajdowało się gospodarcze przedzamcze. Na początku XVI
w. miała miejsce trudna do identyfikacji przebudowa. W latach 1545-1587
powstały budynki wewnątrz dziedzińca i długa szyja bramna z zewnętrzną
bramą i piętrem mieszkalnym. W tym samym okresie dobudowano ośmiokątną
część wieży, dodatkowy pierścień murów, a przedzamcze poddano
rozbudowie. Wtedy to otrzymało ono kształt wydłużonego dziedzińca
otoczonego bastejami. Do jego wnętrza prowadził bogato zdobiony
budynek bramny w kurtynie północno-zachodniej. Ostatecznie
zespół zamkowy uzyskał długość około 170 m.
Tajemnice Dolnego Śląska
O Zamku Grodno wspomina niemiecki saper, Leonhard von Schreck,
autor tajemniczych listów, które otrzymała autorka
książek, poświęconych tajemnicom Dolnego Śląska (dziennikarka "Słowa
Polskiego") Joanna Lamparska. Pod dziedzińcem Grodna miała
być rzekomo schowana i zabezpieczona minami tajemnicza, obita blachą
skrzynia. O szczegółach można dowiedzieć się z książek "Tajemnice
ukrytych skarbów" oraz "Tajemnice, zamki, podziemia"
autorstwa Joanny Lamparskiej.
Muzeum w Zamku Grodno
Placówkę tę utworzono w 1965 r. przez Oddział PTTK w Wałbrzychu.
Zbiór muzealny tworzą eksponaty własne zastane na zamku po
II wojnie światowej, a także wypożyczone z Muzeum Okręgowego w Wałbrzychu.
Od stycznia 2009 roku zamek wraz z muzeum został przekazany pod
zarząd Gminy Walim.
opis z pl.wikipedia.org
|
60 km z Kowar
