Śniężne Kotły -Dolnośląski automatyczny system monitoringu powietrza - http://air.wroclaw.pios.gov.pl/
Foveae nivales, Schneegruben, Sněžné jámy, Śnieżne Doły, Śnieżne Jamy, Śnieżne Kotły.
Dwa kotły polodowcowe wcinające się w pn.-zach. zbocze >> Wielkiego Szyszaka i pn.-wsch. >> Łąbskiego Szczytu. Zach. nosi nazwę >> Małego Śnieżnego Kotła, wsch. >> Wielkiego Śnieżnego Kotła. Rozdzielone są skalistą >> Grzędą. Stanowią jeden z najpiękniejszych fragm. Karkonoszy. Skaliste ściany do 200 m wys. porozcinane są urozmaiconymi żebrami i żlebami ciągnącymi się przez całą ich wys. Dno kotłów leży na wys. 1175-1240 m, a górna krawędź sięga do ok. 1480 m. Podnóża ścian, u wylotu żlebów, zalegają stożki nasypowe piargów. Na przedpolu S.K. występuje 5 wałów moren czołowych, leżących na wys. 950-1200 m, pomiędzy którymi zachowały się okresowe >> Śnieżne Stawki. Na przedpolu Ś.K. znajdują się głazowiska >> Gawr porośnięte ziołoroślami i płatami kosodrzewiny. Wnętrze Ś.K. jest najlepszym w Karkonoszach przykładem krajobrazu alpejskiego. W zimie stanowią wybitnie niebezpieczny rejon ze względu na olbrzymie nawisy śnieżne na krawędziach i lawiny.
Oprócz niezaprzeczalnych walorów widokowych Ś.K. są chyba najciekawszym przyrodniczo rejonem Karkonoszy. W M.S.K., w zach. ścianie występuje żyła bazaltów z unikatowym zespołem roślinności. W obu Ś.K. występuje wiele gat. endemicznych i reliktowych, typowych dla obszarów borealno-arktycznych i alpejskich. Na żyle bazaltów w M.Ś.K. rośnie skalnica śnieżna (Saxifraga nivalis) mająca tu jedyne w Europie Środkowej stanowisko. Licznie występują inne skalnice: mchowata (Saxifraga bryoides), darniowa (Saxifraga moschata), naprzeciwlistna (Saxifraga oppositifolia). Z innych gat. rosną: miłosna górska (Adenostyles alliarae), leniec alpejski (Thosium alpinum), naradka tępolistna (Androsace obtusifolia), gęsiówka alpejska (Arabis alpina), tojad mocny (Aconitum callibotryon), jastrzębiec alpejski (Hieracium alpinum), niezapominajka alpejska (Myosotis alpestris), różeniec górski (Rhodiola rosea), zimoziół północny (Linnaea borealis), sasanka alpejska (Pulsatilla alpina), goryczka trojeściowa (Gentiana asclepiaded), rozrzutka alpejska (Woodsia alpina) oraz wiele innych. Dna kotłów pokrywają płaty kosodrzewiny poprzerastane zespołami ziolorośli i traworośli.
Ś.K. charakteryzują się też najbogatszą w Karkonoszach fauną. Jeszcze w XVIII w. żyły tu niedźwiedzie, o czym mówią znane świadectwa zawarte w starych opisach i zachowane nazwy miejscowe w okolicy. Żyły tu też rysie. Wiele gat., zwłaszcza owadów, wytępiono bezpowrotnie. Żyją tu jednak nadal gat. reliktowe ślimaków, m.in. Pupea arctica. Interesujący jest świat ptaków. Zniknęły już orły przednie, ale nadal gnieżdżą się: płochacz halny (Prunella collaris), drozd obroźny (Turdus torquatus) i świergotek nadwodny zwany także siwerniakiem (Anthus spinoletta).
. Ś.K. były odwiedzane już w XVI w., ale pierwsze ich opisy pochodzą dopiero z pocz. XVIII w. Później znane są opisy widoków, a także wypadków górskich, związane ze Ś.K., m.in. w 1825 r. spadł do kotła przewodnik Anton, a w 1912 r. narciarz z Jeleniej Góry spadł na nartach do W.Ś.K. nie ponosząc szwanku. W 1837 r. właściciel terenu hr. Schaffgotsch wzniósł nad Ś.K. pierwsze w Karkonoszach schr. turystyczne, które po wielu rozbud. i zmianach stało się okazałym bud. d. >> schr. Nad Śnieżnymi Kotłami, przebud. na pocz. 1. 70-tych na stację przekaźnikową telewizji. W 1933 r. Ś.K. uznane zostały za rez. przyr., a po utworzeniu KPN weszły w skład rez. ścisłego.
Ściany obu kotłów, a zwłaszcza Wielkiego, stanowią najlepszy w Sudetach teren wspinaczkowy. Prowadzą przez nie liczne drogi wspinaczkowe o różnej skali trudności, aż do skrajnie trudnych. Dnem Ś.K., >> Ścieżką nad Reglami, prowadzi ziel. szlak ze >> schr. Pod Łabskim Szczytem na >> Przeł. Karkonoską.
|
|
|
Kleine Schneegrube, Malá Sněžná jáma, Mała Śnieżna Jama, Mały Śnieżny Kocioł.
Jeden z dwóch >> Śnieżnych Kotłów, leżący na zach. Głębszy od sąsiedniego >> Wielkiego Śnieżnego Kotła, oddzielonego >> Grzędą. Posiada słabiej urzeźbione skaliste ściany. Dno kotła leży na wys. 1175 m, krawędzie osiągają wys. ok. 1420 m. Ściany kotła są porozcinane żebrami i kominami, u podnóża których zalegają duże stożki nasypowe piargów. Oba kotły stanowią jedyny w Karkonoszach fragment o typowo wysokogórskim charakterze. U wylotu M. Ś. K. znajduje się mały stawek >> Młaka. W M. Ś. K. zalega dobrze wykształcona morena czołowa. W poł. wys. zach. ściany znajduje się żyła bazaltów i porwaków, w których występuje oliwin i augit. Poniżej kotła ciągną się >> Gawry, które podobnie jak jego dno zajęte są przez płaty kosodrzewiny.
M. Ś. K. uchodzi za najciekawsze florystycznie miejsce w Karkonoszach, a może i w Sudetach. Na żyle bazaltowej zachował się niezwykle cenny zespół roślinny z endemicznymi gat. Rośnie tu skalnica śnieżna (Saxifragar nivalis) mająca jedyne stanowisko w Europie Środkowej, skalnica bazaltowa (Saxifraga moschata basalticä), zwana także skalnicą darniową, skalnica mchowata (Saxifraga bryoides) i skalnica naprzeciwlistna (Saxifraga oppositifolia). Z innych gatunków występują: rożeniec górski (Rhodiola rosea), gęsiówka alpejska (Arabis alpina), sasanka alpejska (Pulsatilla alpina), pierwiosnka maleńka (Primula minima), naradka tępolistna (Androsace obtusifolia), niezapominajka alpejska (Myosotis alpestris), rozrzutka alpejska (Woodsia alpina). Pomiędzy płatami kosodrzewiny rozciągają się ziołorośla porośnięte interesującą roślinnością, w której występują między innymi: dzwonek wąskolistny (Campanula polymorpha), jastrzębiec alpejski (Hieracium alpinum), tojad mocny (Aconitum callibotryori), rozchodnik alpejski (Sedum alpestre), zimoziół północny (Linnaea borealis), wierzba zielna (Salix herbacea) i wiele innych, typowo górskich gatunków. Równie interesująca jest fauna. Żył tu wytępiony już motyl niepylak apollo, podgatunek sudecki (Parnassius apollo silesianus). Z ptaków gnieżdżą się: płochacz halny (Prunella collaris), drozd obroźny (Turdus torquatus), siwerniak (Anthus spinoletta) i mornel (Charadrius morinellus). Występują też rzadkie gat. bezkręgowców, owadów i stawonogów oraz mięczaków, niektóre endemiczne.
M. Ś. K. został rez. przyr. w 1933 r., a ob. znajduje się w rez. ścisłym KPN. Ściany kotła są terenem wspinaczkowym. Prowadzą przez nie liczne trasy o różnym stopniu trudności. M. Ś. K. znany jest z długiego zalegania pokrywy śnieżnej. W zimie na krawędziach tworzą się ogromne nawisy śnieżne i często schodzą lawiny śnieżne.
Dnem M. Ś. K. prowadzi >> Ścieżką nad Reglami ziel. szlak ze >> schr. Pod Łabskim Szczytem na >> Przeł. Karkonoską.
|
|
|
Grosse Schneegrube, Velká Sněžná jama, Wielka Śnieżna Jama, Duży Śnieżny Kocioł, Wielki Śnieżny Kocioł.
Najpiękniejszy kocioł polodowcowy Karkonoszy. Leży na zach. od >> Małego Śnieżnego Kotła, oddzielony od niego skalistą >> Grzędą. Dno kotła leży na wys. 1240 m, a krawędzie osiągają wys. do ok. 1480 m. W.Ś.K. posiada wspaniale urzeźbione ściany o wys. do 150 m, w których wybijają się liczne baszty i filary granitowe, porozdzielane żlebami, u stóp których zalegają duże stożki nasypowe piargów. Wiele fragmentów i elementów tego urzeźbienia nosi własne nazwy, nadane im głównie przez alpinistów, ponieważ W.Ś.K. stanowi najatrakcyjniejszy w Sudetach teren wspinaczkowy. Znajduje się tu wiele dróg o różnej skali trudności, aż po skrajnie trudne. W.Ś.K. stanowi najlepszy w Karkonoszach przykład krajobrazu alpejskiego. Dno kotła zajmuje podmokła łąka ograniczona wałem moreny czołowej. Od pn. kocioł zamykają głazowiska moren układające się w 5 wałów moren czołowych, kończących się w >> Gawrach. Pomiędzy nimi znajdują się >> Śnieżne Stawki i młaki, które okresowo stają się stawkami. Interesujący jest zespół roślinności złożony z gat. strefy alpejskiej i borealno-arktycznej. Skład gatunkowy świata roślinnego i zwierzęcego jest zbliżony do występującego w Małym Śnieżnym Kotle (zob. hasła: Mały Śnieżny Kocioł i Śnieżne Kotły) i należy do najlepiej zachowanych w Karkonoszach. Duże powierzchnie zajmują b. okazałe płaty kosodrzewiny (Pinus mughus) porastające głazowiska. Pomiędzy nimi występują zespoły traworośli i ziołorośli, zwłaszcza w otoczeniu stawków i młak.
W zimie W.Ś.K. jest b. niebezpieczny ze względu na ogromne nawisy śnieżne i lawiny. W kotle znajdował się schron samoobsługowy użytkowany przez meteorologów z Uniwersytetu Wrocł. zwany Domkiem PTG, a w 1967 r. wzniesiono Chatkę Wielkanocną, użytkowaną przez alpinistów, następnie przez strażników ochrony przyr. i park narodowy. Cały obszar W.Ś.K. znalazł się w rez. przyr. utworzonym w 1933 r., ob. leży w rez. ścisłym KPN.
Dnem W.Ś.K. prowadzi >> Ścieżką nad Reglami ziel. szlak ze >> schr. Pod Łabskim Szczytem na >> Przeł. Karkonoską.
|
|
|
. Kochelteichel, Kochelske rybnićky, Śnieżne Stawki.
Trzy niewielkie stawki polodowcowe pomiędzy morenami czołowymi na dnie i przedpolu >> Śnieżnych Kotłów. Dwa większe leżą na wys. ok. 1260 m w >> Wielkim Śnieżnym Kotle, a trzeci na wys. ok. 1165 m, na przedpolu >> Małego Śnieżnego Kotła i nosi też nazwę >> Młaka. Czasem do Ś.S. zalicza się też 4 lub
okresowo wysychających młak, które przy większych opadach stają się również stawkami. Ze względu na małą głęb. do 1,5 m i zamarzanie w zimie aż do dna, w Ś.S. brak jest wyższych form życia. Otoczenie Ś.S. stanowią granitowe głazy i płaty kosodrzewiny. Ś.S. leżą w rez. ścisłym KPN.
. Obok Ś.S. prowadzi >> Ścieżką nad Reglami ziel. szlak ze >> schr. Pod Łabskim Szczytem na >> Przeł. Karkonoską.
tekst z ,,Słownik geografii turystycznej Sudetów-Karkonosze" pod redakcją Marka Staffy
|
|
|
Najbardziej "tatrzański" zakątek Karkonoszy i największa atrakcja ich zachodniej części. Urwiska, turnie i dwustumetrowe przepaście, przestrzeń zapierająca dech w piersiach.
Śnieżne Kotły wyrwane w zboczach Karkonoszy pomiędzy Łabskim Szczytem a Wielkim Szyszakiem składają się (od zachodu): z Małego i Wielkiego Kotła, przedzielonych skalną grzędą. Nazwę zawdzięczają płatom śniegu, które zobaczyć można nawet w sierpniu.
Kotły powstały ok. 20 tys. lat temu, kiedy powoli kończyła się epoka lodowcowa. Stanowią wspaniałą pamiątkę lokalnych lodowców, które wytworzyły się wówczas w Karkonoszach (po polskiej stronie, poza Śnieżnymi Kotłami, lodowce spływały jeszcze z rejonów Czarnego Kotła Jagniątkowskiego, Kotłów Małego i Wielkiego Stawu oraz Kotła Łomniczki). Nie były ogromne i w miarę zmian klimatycznych zmieniały położenie. Jęzory lodu ze Śnieżnych Kotłów sięgnęły najdalej, na odległość 2 km, docierając na wysokość ok. 900 m, gdzie zachowały się porośnięte borem moreny czołowe. O stopniowym cofaniu lodowca (lub dwóch lodowców) przypominają u podnóża kotłów wały kolejnych moren, z wielką moreną końcową w Wielkim Kotle. Znajdują się tu również moreny boczne, stożki nasypowe i kilka okresowych stawków - reliktów międzymorenowych jeziorek lodowcowych.
Śnieżne Kotły do dziś stanowią najbardziej dziki zakątek Karkonoszy, tym bardziej, że obowiązuje zakaz schodzenia ze szlaków, a liczne kiedyś wspinaczki mocno ograniczono. Śnieżne Kotły pochłonęły wiele ofiar, tylko po wojnie było ich ok. 10. Szczególnie niebezpieczne są przepaście, gdy na krawędziach zalegają ogromne nawisy śnieżne. Zdarzało się także, iż pechowca strącił w czeluść silny wiatr. Bywało jednak i tak, że spadając w "paszczę ciemną" ofiara nie doznawała żadnych obrażeń. Do najgłośniejszych należą przypadki przewodnika Antona, który spadł do kotłów w 1825 r., oraz anonimowego narciarza z Jeleniej Góry, którego poniosło w Wielki Kocioł. Obaj panowie przeszli do historii, gdyż nic im się nie stało.
Kroniki pamiętają jeszcze niedźwiedzie (wytępione w XVIII w.), orły, żbiki i rysie (z wieku XIX), których niestety tu już nie spotkasz. Przyrodnicy nadal jednak rozpływają się w zachwytach nad środowiskiem kotłów. Żyją w nich przecież reliktowe ślimaczki arktyczne, ćwierkają m.in. rzadkie płochacze halne czy drozdy obrożne. Największą wartością jest świat roślin m.in. z zimoziołem północnym (relikt epoki lodowcowej), pierwiosnką najmniejszą, sasanką alpejską, różą alpejską, wawrzynkiem wilczełyko czy tojadem mocnym. Unikatem jest flora żyły bazaltowej w Małym Kotle. Jedyne stanowisko w Europie Środkowej ma tu skalnica śnieżna oraz szereg innych roślin (kilka gatunków skalnic, niezapominajka alpejska czy świetlik maleńki) - jedyne enklawy w Sudetach. Na skalnych blokach moren u stóp Śnieżnych Kotłów naukowcy odnaleźli najstarsze rośliny wysokich Karkonoszy. Mało kto o tym wie, gdyż matuzalemami flory karkonoskiej nie są bynajmniej dęby wysokogórskie czy kosodrzewina, ale malutkie porosty miseczkowate, które osiągnęły wiek ponad 600 lat i pamiętają czasy piastowskie. Z szacunku dla nich wymieniamy nazwę - Rhizocarpon lecanorium.
Śnieżne Kotły od dawna stanowią turystyczny "hit" regionu. W początkach XIX w. powstał tu bufet z kawą i likierem. W 1837 r. pierwsze drewniane schronisko wznieśli Schaffgotschowie, w 1857 r. zrujnowała je wichura, a na jego miejsce postanowiono wznieść budynek murowany z kilkudziesięcioma miejscami noclegowymi i restauracją. Kilkakrotne uderzenia pioruna częściowo go uszkodziły, co stanowiło dobry pretekst dla przebudowy w 1892 r. Powstał wtedy ogromny, niestety jeden z brzydszych obiektów Karkonoszy. Hotel ten przebudowano w latach 70., odejmując mu ogromu, ale nie dodając urody. Mieści się w nim dzisiaj stacja przekaźnikowa TV, przywodząca na myśl tajny ośrodek rządowy rodem z Archiwum X.
tekst ze strony internetowej http://przewodnik.onet.pl/1112,1594,1064639,artykulr.html
|
|
|