Opis

Opis szczegółowy

Jastrzębia Turnia

Krzyżna Skała

Sokolec - ZAMEK

Krzyżna Góra (654m n.p.m.)

Krzyżna Góra

Na szczycie,na skałach znajduje się platforma widokowa wraz z 7 metrowym stalowym krzyżem, ustawionym na szczycie w 1830 r.

Krzyż został tak ustawiony , aby widziała go żona księcia Wilhelma - Anna Maria ze swojej sypialni w pałacu w Karpnikach .

Ze szczytu mamy piękny widok na góry m.in. na Starościńskie Skały , Skalnik w Rudawach Janowickich, Karkonosze ze Śnieżką.

Na zboczach Krzyżnej Góry znajdował się w średniowieczu zamek Sokolec.

Nazwa - Husyckie Skały ma związek z historią spalenia zamku.

(znajdują się one u podnóża Krzyżnej Góry , możemy z nich podziwiać Sokoliki)

T.SZ

KRZYŻNA GÓRA

 Falken Berge, Kreutzberg, Krzyżna Góra.

Jeden z dwóch bliźniaczych szczytów 654 m > Sokolich Gór, noszących także łączną nazwę > Bliźniaki lub Sokoliki. K.G. jest pd., wyższą kulminacją, wznoszącą się w postaci stromego stożka, zwieńczonego okazałymi skałkami. Na wierzchołku wyrasta > Krzyżna Skała, obok stoją: > Grzęda, > Bukowa Skała, > Zamkowe Skały, >ROGATKA, a niżej m.in. > Jastrzębia Turnia i > Swarożyc. Wierzchołek, udostępniony wykutymi stopniami i zabezpieczony met. barierką, stanowi wspaniały punkt widokowy na Kotlinę Jeleniogórską i otaczające ją pasma, przede wszystkim pełną panoramę Karkonoszy i G. Izerskich. Skałkę wieńczy met. krzyż. W skałce obok jest naturalne okno skalne.                                                 

K.G. zbud. jest z waryscyjskich granitów karkonoskich z żyłami aplitów, w których występują okazałe skalenie i z pegmatytów. Śladem ich eksploatacji jest ciągnący się u podnóża Bukowej Skały system szczelinowej > Bukowej Jaskini, powstały częściowo sztucznie przy ich wybieraniu. Zbocza porasta stary las świerkowo-bukowy, miejscami Z domieszką innych gat. K.G. leży na terenie  RPK.

 Nie wiadomo dokładnie kiedy, ale na pewno już w średniowieczu, prawdopodobnie na pocz. XIII w. na pd. zboczu K.G., wśród skał, stanął niewielki zameczek-strażnica > Sokolik, który został zdobyty podczas wojen husyckich, a ostatecznie zniszczony i opuszczony ok. 1475 r. Stanowił centrum posiadłości, obejmującej m.in. > Karpniki, do których po zniszczeniu zamku przenieśli siedzibę kolejni właściciele. Od tego momentu zameczek pozostaje w ruinie.

W 1822 r. Karpniki nabył ks. pruski Wilhelm Hohenzollern, brat kr. Prus, tworząc tam wspaniałą rezydencję, obejmującą ogromny park krajobrazowy, w obręb której włączono też na pn. Sokole Góry, szczególnie K.G., stanowiącą ich dominantę. Do tego momentu szczyt nie posiadał odrębnej nazwy - oba określano łącznym mianem Falken Berge. Zagospod. cały teren, wznosząc w 1823 r. domek myśliwski (ob. „Szwajcarkę"), urządzano punkty widokowe. Na skałce sąsiadującej z Krzyżną Skałą jest naturalny taras otwarty na pd., któremu nadano nazwę Prinzessinstuhl (Tron Księżniczki), był to bowiem ulubiony punkt widokowy ks. Marianny. Ks. Wilhelm udostępnił szczytowe skały specjalnie wykutymi stopniami. Na najwyższej skałce wywieszano z daleka widoczną flagę (nie było jeszcze krzyża). Wreszcie w 1827, może w 1830, a nawet 1832 r. (różne źródła podają różne daty) na szczytowej skałce K.G. ustawiono okazały krzyż żeliwny o wys. 7,0 m (21 stóp) i rozpiętości ramion 5,2 m z napisem: „Des Kreuzes Segen über Wilhelm, Seine Nachkommen und das ganze Thal" (Błogosławieństwo Krzyża nad Wilhelmem, jego potomstwem i całą doliną). Ważył 40 cetnarów i został wykonany w hucie w Gliwicach. Istnieją kontrowersje zarówno co do daty ustawienia krzyża, jak i osoby fund. Część źródeł podaje, że ustawiono go na polecenie ks. Wilhelma, ale prawdopodobniejsze wydaje się, że postawiła go ks. Marianna dla uczczenia pamięci męża. W każdym razie od tego momentu szczyt uzyskał ob. nazwę, został udostępniony stopniami i stał się jedną z głównych atrakcji w okolicy.

Z czasem K.G. została czołowym terenem wspinaczkowym w Sudetach ze względu na atrakcyjne drogi, których dł. dochodzi do 60 m. Także skałki niżej położone lub u podnóża K.G., np. > Husyc-kie Skały, są celem wspinaczek, a Bukowa Jaskinia służyła za miejsce biwaków. Po 1992 r. krzyż zdjęto ze względu na skorodowanie i po konserwacji ustawiono na nowo.

Ruiny zamku Sokolec (zob. hasło: Sokolec).

 Na K.G. wychodzi czarny szlak ze Szwajcarki.

tekst z   ,,Słownik geografii turystycznej Sudetów-Rudawy Janowickie" pod redakcją Marka Staffy

JASTRZĘBIA TURNIA

 Jedna z najwyższych skał tworzących wierzchołek > Krzyżnej Góry w > Sokolich Górach. Wyrasta z zach. zbocza na wys. ok. 550 m ścianą skalną o wys. ok. 60 m, lekko przewieszoną w partii szczytowej. Składa się z dwóch baszt, oddzielonych > Jastrzębią Przełączką. Wyższą, pd., wieńczy > Jastrzębia Grań, pod którą jest naturalne okno skalne zwane Lisią Dziurą. U podnóża J.T. rośnie gęsty las świerkowy z dodatkiem buka i innych gat. J.T. leży na terenie RPK.

Zbud. jest z waryscyjskiego granitu karkonoskiego. Na jej powierzchni widoczne są kociołki wietrzeniowe w różnych stadiach powstawania. J.T. jest jednym z najpopularniejszych celów wspinaczkowych w Sokolich Górach. Od d. poprowadzono na nią liczne trasy, z których jedna z pierwszych, filarem pn.-zach. nosiła niem. nazwę Campanile.

 tekst z   ,,Słownik geografii turystycznej Sudetów-Rudawy Janowickie" pod redakcją Marka Staffy

KRZYŻNA SKAŁA

 Szczytowa skałka na > Krzyżnej Górze w > Sokolich Górach. Sięga na wys. 654 m w postaci baszty o wys. ok. 60 m, zakończonej wyodrębniającą się szczytową skałką, będącą jednym z najlepszych w Sudetach punktów widokowych. Leży na terenie RPK wśród podobnych skałek tworzących wierzchołek Krzyżnej Góry. U jej podnóża rośnie stary las świerkowo-bukowy. Zbud. jest z waryscyjskich granitów karkonoskich z żyłami pegmatytów. Największe znajdowały się u podnóża, gdzie zostały wybrane, pozostawiając po sobie > Bukową Jaskinię.

  Wierzchołek K.S. został udostępniony prawdopodobnie w 1832 r., kiedy to na polecenie właściciela pobliskich > Karpnik, ks. pruskiego Wilhelma Hohenzollerna lub jego małżonki ks. Marianny, wzniesiono na niej żeliwny krzyż o wys. 7,0 i rozpiętości ramion 5,2 m. Wówczas to wykuto stopnie na szczyt skałki oraz na jej sąsiadkę, a samo plateau otoczono met. barierką. Powstał w ten sposób wspaniały punkt widokowy na pn. skraju zespołu pałacowo-parkowego w Karpnikach. W okresie rozwoju wspinaczek skalnych K.S. stała się jednym z popularniejszych ich celów. Prowadzi na nią kilka dróg o różnej skali trudności.

 Na wierzchołek K.S. doprowadza czarny szlak ze > Szwajcarki.

tekst z   ,,Słownik geografii turystycznej Sudetów-Rudawy Janowickie" pod redakcją Marka Staffy

SOKOLEC

1386 Hous Falkenstein, 1399 Veste Falkensteyn,  1825 Höfchen, 1890 Burg Falkenstein, 1950 Sokolik, Sokolec.                            

  Niewielkie pozostałości zameczku. Wznoszą się na wierzchołku  Krzyżnej Góry w  Sokolich Górach, u stóp  Krzyżnej Skały i  Zamkowych Skał, na wys. ok. 630 m. Wierzchołek Krzyżnej Góry zajmuje niewielkie spłaszczenie (być może sztucznie utworzone) na pn. od skałek o wys. ok. 20 m. Do tych skałek przylega zachowany fragm. kam. muru. Wokół rośnie las świerkowo-bukowy. Cały szczyt leży na terenie RPK.

 Dzieje zamku, szczególnie wczesne, nie są dobrze udokumentowane i budzą spore wątpliwości. Już za czasów niem., w wyniku niezbyt fachowo prowadzonych i słabo udokumentowanych badań archeol. z 1904 r., przyjęto informację, że pierwotnie miał tu istnieć gródek datowany na VIII w. i łączony z tzw. północnomorawskim państewkiem Samona lub plemionami germańskimi (frankońskimi), o czym zaświadczały podobno tu znalezione groty włóczni frankońskich z tego okresu. Po 1945 r. przyjęto hipotezę (też nieudokumentowaną), że był to gródek wczesnosłowiański. Wątpliwości nie rozstrzygnęły pobieżne badania w 1960 r. Udokumentowane jest natomiast istnienie średniowiecznego zameczku-strażnicy, chociaż nie wiadomo dokładnie kiedy powstał. Jego założenie jest przypisywane ks. Henrykowi Brodatemu i datowane na 1207 r. Z pocz. S. wiąże się typowa legenda o odnalezieniu przez ks. w tym miejscu gniazda jastrzębia czy sokoła, co miało dać asumpt nazwie.

Była to niewielka warownia przybud. do skał, która stała się jednak centrum rozległych dóbr ziemskich.

  Po śmierci ks. świdn. Bolka II, wdowa po nim, ks. Agnieszka, w 1372 r. (wg innych źródeł w 1368) nadała jako lenno S. i majątek z nim związany Clericusowi Bolcze, uważanemu za założyciela pobliskiego  Bolczowa.

 Do lenna zamkowego należały wówczas m.in.:  Karpniki,  Rędziny, a także odległe Stare Rochowice i Bełczyna. Zamek, podobnie jak leżące u stóp Karpniki, często wówczas zmieniał właścicieli.

   W 1406 r. władał nim Hans von Tschirn z Płoniny. W czasie wojen husyckich zamek stał się jedną z ich siedzib, ponieważ Hans von Tschirn czynnie popierał ten ruch, ale w 1434 r. podobno zmienił poglądy i zaprosiwszy na S. dwóch dowódców husyckich pojmał ich i przekazał biskupowi wrocł. Husyci w odwecie mieli zniszczyć zamek. Jest to jednak tylko jedna z wersji. Inna głosi, że zamek przetrwał wojny husyckie i stał się siedzibą rycerzy-rozbójników.

  W 1442 r. zamek objął rycerz Conrad von Nimbtsch, po nim jego wuj Hans Wiesse, a w 1448 r. brat Heinrich. Z S. wiąże się też postać niejakiego Proćki, który po przegonieniu z S., podobno wzniósł pierwszy zamek w Karpnikach, ale jest to postać legendarna. Ostatecznie zamek miał zburzyć ok. 1475 r. kr. Maciej Korwin podczas walk o tron czeski z kr. Jerzym z Podiebradów.

  W 1508 r. kr. Władysław Jagiellończyk wydzierżawił w postaci zastawu klucz zamkowy Antonowi Schoffowi (Schaffgotschowi) z Chojnika, zaznaczając, że zamek jest już ruiną. W 1604 r. hr. von Schaffgotsch wykupił od ces. cały klucz, stając się właścicielem S. Szczyt Krzyżnej Góry i ruiny S. były potem przedmiotem długotrwałego sporu pomiędzy von Schaffgotschem i von Kanitzem, m.in. o prawo poboru drewna z lasu. Ostatecznie zamek przypisano do dóbr karpnickich.

    Ponowne zainteresowanie ruinami nastąpiło dopiero w 1. poł. XIX w., gdy ks. Marianna, małżonka ks. Prus Wilhelma, zagospodarowywała okoliczne tereny po  nabyciu  przez nich zamku w Karpnikach. Wówczas to na skałce nad zamkiem umieszczono na jej polecenie krzyż, a na sąsiedniej  urządzono punkt widokowy, zwany Prinzessinstuhl. Do obu punktów wykuto stopnie. Ruiny były wtedy większe, opisywano nawet jakąś piwnicę. Dopiero w 1904 r. Oheimb prowadził tu badania archeol. i odgruzował pozostałości ruin.

. Zamek S. datowany jest na 2. poł. XIV w. Zachowały się z niego tylko nikłe resztki: narożnik jakiegoś bud. wzniesionego z kamieni i mały fragm. muru (obwodowego?). Można też dopatrzyć się śladów wału ziemnego, ew. suchej fosy.

 Do ruin S. doprowadza  szlak dojściowy ze  Szwajcarki.

Powyższe fragmenty opisu  pochodzą  z książki :

 Słownik geografii turystycznej Sudetów     RUDAWY JANOWICKIE - pod redakcją Marka Staffa